Rozliczanie kryptowalut – kluczowe zasady i wskazówki dotyczące podatku od krypto

Czym są kryptowaluty?

Kryptowaluty zyskały popularność jako środek inwestycyjny oraz spekulacyjny, ale coraz częściej wykorzystuje się je do transakcji handlowych i transferów pieniężnych.

Z technicznego punktu widzenia kryptowaluta to informatyczny protokół, będący ciągiem matematycznych znaków, określonych na podstawie algorytmu. Tym mianem określa się cyfrowe lub wirtualne środki płatnicze, które wykorzystują kryptografię do elektronicznego zabezpieczania transakcji, kontrolowania tworzenia nowych jednostek oraz weryfikacji transferów. Są one zdecentralizowane (nie podlegają pod światowy system bankowy lub rządy danych państw) i zazwyczaj opierają się na technologii blockchain.

W aktualnym stanie prawnym mamy do czynienia z definicją wirtualnej waluty w 

Polska ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu tak definiuje waluty wirtualne:

„to cyfrowe odwzorowanie wartości, które nie jest prawnym środkiem płatniczym emitowanym przez NBP, zagraniczne banki centralne lub inne organy administracji publicznej,
międzynarodową jednostką rozrachunkową ustanawianą przez organizację międzynarodową i akceptowaną przez poszczególne kraje należące do tej organizacji lub z nią współpracujące”

Największą kryptowalutą pod względem kapitalizacji rynkowej, jest Bitcoin (BTC). Inne popularne kryptowaluty to Ethereum (ETH), Cardano (ADA), Binance Coin (BNB), Ripple (XRP) czy Dogecoin (DOGE).

Polska, tak jak wiele innych państw, nie uznaje wirtualnych walut za ogólnoakceptowalny środek płatniczy czy też pieniądz elektroniczny, ale rozpatruje je w zakresie majątkowym. Przez co ich użycie jest prawnie dopuszczalne ale wiąże się z ryzykiem finansowym.

Podstawowe zasady rozliczania kryptowalut

Od 1 stycznia 2019 r. wprowadzono w Polsce pierwsze przepisy, dedykowane opodatkowaniu obrotu kryptowalutą, poprzez nowelizację treści ustawy PIT oraz CIT.

Proces rozliczenia sprzedaży posiadanych kryptowalut obejmuje ustalenie wartości przychodów i kosztów związanych z transakcjami kryptowalutowymi oraz obliczenie podatku należnego od tych przychodów. Aby prawidłowo rozliczyć kryptowaluty, należy zrozumieć podstawowe zasady, które rządzą tym procesem.

W przypadku rozliczenia kryptowaluty, wartość przychodu ustala się na podstawie wartości rynkowej kryptowaluty w dniu jej zbycia lub wykorzystania. Wartość kosztów uzyskania przychodu obejmuje wartość rynkową kryptowaluty w dniu jej nabycia oraz wszelkie dodatkowe koszty związane z transakcją, takie jak prowizje czy opłaty transakcyjne.

Ważne jest również zrozumienie, że kryptowaluty są traktowane jako środki płatnicze, a nie jako waluty w tradycyjnym rozumieniu. Oznacza to, że każda transakcja kryptowalutowa może generować przychód podlegający opodatkowaniu, nawet jeśli nie została przeprowadzona w celu osiągnięcia zysku.

Podstawowe zasady rozliczania kryptowalut obejmują więc:

• Ustalenie wartości przychodu na podstawie wartości rynkowej kryptowaluty w dniu zbycia lub wykorzystania,
• Uwzględnienie wartości kosztów uzyskania przychodu, takich jak wartość rynkowa kryptowaluty w dniu nabycia oraz prowizje i opłaty transakcyjne,
• Obliczenie podatku należnego od przychodu z kryptowalut, stosując odpowiednie stawki podatkowe,
• Dokonanie ewentualnych korekt podatku, jeśli wystąpiły straty związane z transakcjami kryptowalutowymi.

Zrozumienie tych podstawowych zasad pozwoli inwestorom na prawidłowe rozliczenie swoich transakcji kryptowalutowych oraz uniknięcie ewentualnych problemów związanych z nieprawidłowym rozliczeniem podatku, a więc kłopotów z urzędem skarbowym.

Kryptowaluty na gruncie podatku VAT

Przy wydobywaniu kryptowaluty nikt nie przenosi na podatnika prawa do rozporządzania towarem za wynagrodzeniem. Na gruncie ustawy VAT kryptowaluta nie jest towarem. Kryptowaluta jest kwalifikowana jako prawo majątkowe, w związku z czym nie jest ani rzeczą ani też postacią energii. Skoro zatem wirtualna waluta nie stanowi towaru to automatycznie może być przedmiotem opodatkowanej czynności dostawy towarów.

Odnośnie wydobywania kryptowalut, to ma ono charakter pierwotny i nie występuje tu żadne świadczenie ze strony innego podmiotu.

W rezultacie nie mamy do czynienia z określonym świadczeniem jednej strony, w zamian za wynagrodzenie otrzymane od drugiej strony transakcji to czynność polegająca na wykopywaniu kryptowalut nie spełnia warunków do uznania jej za odpłatne świadczenie usług.

Kryptowaluty na gruncie podatku PCC

PCC dotyczy wyłącznie czynności prawnych. W przypadku wydobywania kryptowalut nie dochodzi do składania zgodnych oświadczeń woli.

Oznacza to, że kopanie kryptowalut nie jest czynnością prawną, a więc nie podlega opodatkowaniu podatkiem PCC.

Rozliczenie kryptowalut na gruncie CIT

Nabycie kryptowaluty poprzez jej wykopanie nie powoduje powstania przychodu podatkowego. Czynność kopania wirtualnych walut nie powoduje konieczności zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych czy też od osób prawnych.

Drugim sposobem pozyskania kryptowaluty, oprócz wykopania, jest kupno od innego uczestnika obrotu. Handel polegający na kupnie i sprzedaży wirtualnych walut, dokonywanie wymiany oraz wszelkie inne transakcje generujące zysk stanowią czynności będące w sferze zainteresowań prawa podatkowego.

Obliczenie podatku od kryptowalut na gruncie ustawy CIT wymaga zastosowania stawki podatkowej 19% na zasadach analogicznych do zysków kapitałowych oraz uwzględnienia wartości przychodów i kosztów związanych z transakcjami kryptowalutowymi.

Aby obliczyć podatek od kryptowalut, należy wykonać następujące kroki:

1. Ustalić wartość przychodów z kryptowalut, uwzględniając wartość rynkową kryptowaluty w dniu jej zbycia lub wykorzystania;
2. Obliczyć wartość kosztów uzyskania przychodu, takich jak wartość rynkowa kryptowaluty w dniu nabycia oraz prowizje i opłaty transakcyjne.
3. Obliczyć różnicę między wartością przychodów a kosztami uzyskania przychodu, co pozwoli na ustalenie podstawy opodatkowania;
4. Stosując stawkę podatkową 19% obliczyć należny podatek od kryptowalut.

Przykład 1:

Inwestor sprzedał kryptowalutę o wartości 10 000 PLN, a koszty uzyskania przychodu wyniosły 5 000 PLN. Podstawa opodatkowania wynosi 5 000 PLN (10 000 PLN – 5 000 PLN). Inwestor stosuje stawkę 19%. W takim przypadku, podatek kryptowaluty wyniesie 950 PLN (5 000 PLN * 19%).

Warto zwrócić uwagę, że w przypadku strat związanych z transakcjami kryptowalutowymi, niemożliwe jest odliczenie straty. Nadwyżka kosztów uzyskania przychodów nad przychodami uzyskanymi w roku podatkowym powiększa koszty uzyskania przychodów poniesione w roku podatkowym.

Obliczanie podatku od kryptowalut może być skomplikowane, zwłaszcza dla inwestorów prowadzących wiele transakcji. Dlatego warto skorzystać z pomocy specjalistów z naszej kancelarii, którzy ułatwią proces obliczania podatku i minimalizują ryzyko błędów.

Jak ustalić przychód z kryptowalut?

Ustalenie przychodu z kryptowalut jest kluczowe dla prawidłowego rozliczenia podatkowego. Warto zatem poznać różne źródła przychodów związanych z kryptowalutami oraz sposób ich ustalania. Poniżej przedstawiamy najważniejsze aspekty dotyczące dochodów z kryptowalut.

Przychód z tytułu kryptowalut może pochodzić z różnych źródeł, takich jak:

• Sprzedaż kryptowalut – przychód uzyskany ze sprzedaży kryptowaluty, czyli wymiany waluty wirtualnej na środek płatniczy, towar, usługę lub prawo majątkowe inne niż waluta wirtualna lub z regulowania innych zobowiązań walutą wirtualną  różnica między wartością sprzedaży a wartością zakupu. Przychód powstanie również wtedy, gdy podatnik w celu uregulowania swoich zobowiązań spełni dane świadczenie walutą wirtualną. W powyższym przypadku przychód powstanie w wysokości uregulowanego zobowiązania, za które podatnik zapłacił walutą wirtualną.
• Wymiana kryptowalut – przychód uzyskany z wymiany jednej kryptowaluty na inną nie stanowi przychodu podatkowego. Do przychodów nie zalicza się wartości waluty wirtualnej otrzymanej w zamian za inną walutę wirtualną. Powyższa transakcja jest indyferentna podatkowo pod względem podatku dochodowego CIT. Skoro nie ma przychodu, nie istnieje obowiązek uiszczania podatku dochodowego CIT.
• Staking – przychód uzyskany z udziału w procesie stakingu, czyli otrzymanie nagród w postaci kryptowaluty za zabezpieczanie sieci. Nagroda w ramach stakingu kryptowalut jest przychodem podatkowym dopiero w momencie sprzedaży otrzymanych w ten sposób wirtualnych walut lub wymiany jej na walutę fiducjarną taką jak złotówka, dolar amerykański, euro lub inne.
• Wykopanie kryptowaluty (mining) – przychód uzyskany z wydobycia kryptowaluty nie podlega opodatkowaniu podatkiem CIT
• Airdropy i fork – przychód uzyskany z otrzymania kryptowaluty w wyniku airdropu lub forka, czyli wartość rynkowa otrzymanej kryptowaluty w dniu jej otrzymania.

Aby ustalić przychód z kryptowalut, należy wykonać następujące kroki:

1. Zidentyfikować źródła przychodów z kryptowalut, takie jak sprzedaż, wymiana, staking, mining, airdropy i fork;
2. Ustalić które źródło przychodów podlega opodatkowaniu podatkiem CIT, ustalić wartość rynkową kryptowaluty w dniu jej zbycia lub wykorzystania, np. sprzedaży, otrzymania nagrody za staking;
3. Obliczyć wartość przychodu z poszczególnych źródeł, uwzględniając wartość rynkową kryptowaluty oraz ewentualne koszty związane z transakcjami, takie jak prowizje czy opłaty;
4. Sumować wartości przychodów z poszczególnych źródeł, aby uzyskać łączny przychód z kryptowalut.

Rozliczenie kryptowalut na gruncie PIT

Opodatkowanie kryptowalut w Polsce odbywa się na podstawie przepisów dotyczących podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT). Aby prawidłowo rozliczyć się z podatku, należy zwrócić uwagę na następujące aspekty:

• Podatek PIT – dochody z kryptowalut podlegają opodatkowaniu na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W związku z tym, należy uwzględnić je w swoim zeznaniu podatkowym.
• Wysokość podatku – dochody z kryptowalut opodatkowane są według stawki podatkowej, która wynosi 19% dla dochodów bez limitu. Warto pamiętać, że podatek należy obliczyć od przychodu pomniejszonego o koszty uzyskania przychodu.
• Przychód z kryptowalut – jak wspomniano w poprzedniej sekcji, należy ustalić przychód z kryptowalut, uwzględniając różne źródła przychodów oraz wartość rynkową kryptowaluty w dniu jej zbycia lub wykorzystania.
• Koszty uzyskania przychodu – przy obliczaniu podatku PIT od kryptowalut, można uwzględnić koszty uzyskania przychodu, takie jak prowizje czy opłaty związane z transakcjami kryptowalutowymi.

Przykład 2:

Inwestor uzyskał przychód z kryptowalut w wysokości 16 000 PLN, a jego koszty uzyskania przychodu wyniosły 2 000 PLN. W związku z tym, podstawą opodatkowania będzie kwota 14 000 PLN (16 000 PLN – 2 000 PLN). Podatek PIT wyniesie 19% od 14 000 PLN, czyli 2 660 PLN.

Rozliczenie podatkowe PIT-38 z kryptowalut

Podatnicy, którzy kupują i sprzedają kryptowaluty muszą pamiętać, aby do końca kwietnia złożyć roczne zeznanie podatkowe na formularzu PIT-38. W sekcji E tego formularza musisz wpisać przychód uzyskany ze sprzedaży kryptowalut w rubryce 34. Natomiast koszty uzyskania tego przychodu, czyli koszty zakupu kryptowalut, wpisujesz w rubryce 35.

Obowiązek ten dotyczy nie tylko osób, które w minionym roku uzyskały przychód z obrotu wirtualnym pieniądzem. Ciąży również na podatnikach, którzy tylko nabywali kryptowaluty.

Jeżeli w 2023 roku nie dokonano żadnych transakcji, ale nierozliczona strata z 2022 roku wynosi 10 000 zł, tę wartość należy wpisać w rubryce 36 PIT-38. Strata z poprzedniego roku jest przenoszona do bieżącego roku, dzięki czemu możesz ją rozliczyć w przyszłości.

Należy pamiętać, że wymiana jednej kryptowaluty na inną nie stwarza obowiązku podatkowego, niezależnie od tego czy dokonywana jest na giełdzie czy też jednostkowo. Czyli jeżeli podatnik kupi Bitcoiny, a następnie wymieni je na inną kryptowalutę, to przychód nie powstaje.

Mamy z nim do czynienia dopiero wtedy, gdy podatnik wymieni kryptowaluty na prawny środek płatniczy (czyli tradycyjne pieniądze) na giełdzie, w kantorze lub na wolnym rynku. Przychody powstają również w przypadku zapłaty walutami wirtualnymi za towary lub usługi.

Podatek od przychodów związanych z kryptowalutami wynosi 19%. Zeznanie PIT-38 można złożyć w wersji elektronicznej lub papierowej, w urzędzie skarbowym właściwym ze względu na miejsce zamieszkania.

Kosztami uzyskania przychodów ze sprzedaży kryptowalut są udokumentowane wydatki, które podatnik poniósł na nabycie wirtualnej waluty oraz koszty związane z ich zbyciem, np. zapłatę dla pośredników w sprzedaży. 

Część osób pozyskuje kryptowaluty w efekcie ich tzw. kopania. Co ważne, w takim przypadku za koszt uzyskania przychodów nie można uznać zakupu przeznaczonego do tego sprzętu elektronicznego czy kosztów zużycia energii. Kosztem nie są też wydatki związane z wymianą jednej waluty wirtualnej na inną.

Co powinni zrobić podatnicy, którzy w poprzednich latach, np. 2019-2020, nabyli kryptowaluty, ale nie złożyli odpowiedniego zeznania? Polecałabym cofnąć się do tych rozliczeń i złożyć za nie właściwe zeznania. Dlaczego to jest ważne?

Jeżeli podatnik nabył kryptowaluty w roku 2019, a spieniężył w 2021, czyli wymienił je na prawny środek płatniczy, to w zeznaniu powinien ująć też wcześniejsze koszty nabycia. Pozwoli mu to obniżyć podstawę opodatkowania.

W zeznaniach za wcześniejsze lata należałoby więc wykazać koszty zakupu kryptowalut oraz złożyć czynny żal – czyli przyznać się do niedopełnienia obowiązku podatkowego z jednoczesnym zrealizowaniem go. Będzie to najlepszy sposób na uniknięcie kary za niezłożenie zeznania w terminie.

PIT-38 z kryptowalut należy składać nawet gdy podatnik nie uzyskał żadnych przychodów i ponosił jedynie wydatki na zakup kryptowaluty. 

W kolejnych latach taka osoba będzie mogła potrącić te koszty od podatku, jeśli sprzeda wirtualne pieniądze. W przypadku gdy w danym roku podatnik sprzedawał i kupował kryptowaluty, a kwota kupna przewyższyła przychody ze sprzedaży, różnica przechodzi na kolejne lata – ale należy się z niej rozliczyć.

Należy rozliczyć również transakcje regulowania takich zobowiązań, jak zaciągnięta pożyczka w polskiej walucie, która jest spłacana w wirtualnej walucie.

W Polsce, podatek przychodów z kryptowalut wynosi 19% i jest opodatkowany jako przychód kapitałowy. Aby prawidłowo rozliczyć podatki związane z kryptowalutami, należy zgromadzić wszystkie informacje dotyczące transakcji, takie jak data, wartość kryptowaluty w PLN, koszty transakcji oraz ewentualne zyski lub straty.

Przykład 3:

Inwestor uzyskał przychód z kryptowalut w wysokości 16 000 PLN, a jego koszty uzyskania przychodu wyniosły 2 000 PLN. W związku z tym, podstawą opodatkowania będzie kwota 14 000 PLN (16 000 PLN – 2 000 PLN). Podatek PIT-38 wyniesie 19% od 14 000 PLN, czyli 2 660 PLN.

Rozliczenie podatkowe kryptowalut wymaga uwzględnienia wszystkich przychodów uzyskanych z transakcji kryptowalutowych. Aby prawidłowo rozliczyć przychody z kryptowalut, należy zidentyfikować źródła przychodów, obliczyć wartość przychodów w PLN oraz uwzględnić ewentualne koszty i straty.

Przykład 4:

Inwestor uzyskał przychód z kryptowalut w wysokości 100 000 PLN. Wartość kosztów uzyskania przychodów wyniosła 20 000 PLN. W związku z tym, podstawą opodatkowania jest kwota 80 000 PLN (100 000 PLN – 20 000 PLN). Należny podatek przychodów wynosi 15 200 PLN (80 000 PLN * 19%).

Dochody z kryptowalut są uwzględniane w tzw. daninie solidarnościowej. Jeżeli łączny dochód przekroczy 1 mln zł, musimy odprowadzić dodatkowe 4% od wartości przekraczającej ten próg.

W przypadku każdej transakcji, ważne jest, aby dokumentować transakcję i przechowywać informacje o niej, takie jak data, wartość kryptowaluty w PLN, koszty transakcji oraz ewentualne zyski lub straty. Te informacje będą potrzebne do prawidłowego rozliczenia transakcji kryptowalutowych w formularzu PIT-38.

Jak widać rozliczenie transakcji kryptowalutowych może być skomplikowane, zwłaszcza w przypadku licznych transakcji czy różnych źródeł przychodów. Dlatego warto skorzystać z pomocy doświadczonych specjalistów ds. rozliczeń podatkowych z naszej kancelarii.

Jeśli potrzebujesz pomocy w związku z rozliczaniem podatku z kryptowalut – kontaktuj się z nami.